Μετά την καταστροφή στη Βαλένθια της Ισπανίας, ο πρόεδρος του Οργανισμού Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας (ΟΑΣΠ), καθηγητής Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Ευθύμιος Λέκκας, κλήθηκε να θέσει επί χάρτου ένα σενάριο στο οποίο η Αττική θα έπρεπε να αντεπεξέλθει σε ανάλογο φαινόμενο. «Πολύ φοβάμαι ότι θα είχαμε το ίδιο», απάντησε ο έμπειρος καθηγητής. «Ο,τι έργα και να γίνουν, όποιες μεγάλες διαστασιολογήσεις και να έχουν τα έργα δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν σε τέτοια φαινόμενα. Ο τρόπος με τον οποίο έχουμε δομήσει τις πόλεις, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και σε όλη την Ευρώπη και την Αμερική, είναι ένας άστοχος τρόπος που επιτρέπει να αναπτυχθούν όλα αυτά τα φαινόμενα».
Ο κ. Λέκκας επισημαίνει ότι τα ακραία φαινόμενα είναι ένα στιγμιότυπο της κλιματικής κρίσης που στην Ελλάδα θα εξελιχθεί σε κανόνα τον οποίο δεν μπορούμε να διαχειριστούμε. «Θα υπάρχουν οι ίδιες εικόνες με αυτές της Βαλένθια. Δεν μπορούμε να διαχειριστούμε τέτοια φαινόμενα. Κάποια στιγμή θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι τα ακραία φυσικά φαινόμενα είναι πάνω από τις δυνάμεις μας, είναι πάνω από αυτά που μπορούμε να κάνουμε. Είναι πάνω από τις δυνάμεις μας ορισμένα φαινόμενα. Είναι εξαιρετικά ακραία και δεν μπορούμε να τα αντιμετωπίσουμε».
Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύτηκε προ περίπου ενός έτους στο επιστημονικό περιοδικό «Water», η Ελλάδα είναι μία από τις τέσσερις χώρες (μαζί με την Ιταλία, την Τουρκία και την Αίγυπτο) στις οποίες πυκνώνουν, λόγω της κλιματικής αλλαγής, τα ακραία πλημμυρικά γεγονότα. Η μελέτη διαπιστώνει ότι «η περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου παρουσιάζει μια σημαντική έξαρση ακραίων πλημμυρών με πολυάριθμα θύματα και εκτεταμένες επιπτώσεις στις υποδομές, στις περιουσίες και την κοινωνικοοικονομική δραστηριότητα».
Βάσει της μελέτης, πλημμύρες που προκαλούν περισσότερους από 10 θανάτους καταγράφονται στην Ελλάδα μία φορά στα 6,5 χρόνια, ενώ αντίστοιχες με περισσότερους από 22 θανάτους μία φορά στα 12 χρόνια. Στην πλειονότητά τους τέτοιες πλημμύρες στην Ελλάδα και τις γειτονικές χώρες καταγράφονται μεταξύ Οκτωβρίου – Νοεμβρίου (αλλά και το καλοκαίρι), ενώ στις νοτιότερες χώρες κυρίως μεταξύ Οκτωβρίου – Δεκεμβρίου. Φταίει η κλιματική κρίση γι’ αυτό; Η πικρή αλήθεια είναι ότι δεν φταίει μόνο αυτή. Την οδυνηρή απάντηση δίνει μελέτη του Ινστιτούτου Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΙΓΜΕ), σύμφωνα με την οποία μόνο στο λεκανοπέδιο της Αττικής έχουν μπαζωθεί και γίνει τσιμέντο (δρόμοι, κατοικίες, επιχειρήσεις) περισσότερα από 700 ποτάμια, ρέματα, χείμαρροι και ρυάκια, από τα οποία απέμειναν λιγότερα από 50. Ακόμα και κάποιες από τις κεντρικότερες οδούς της Αθήνας, όπως οι Μιχαλακοπούλου, Καλλιρρόης και Βασιλέως Κωνσταντίνου, ή περιοχές όπως ο Νέος Κόσμος έχουν φτιαχτεί στη θέση ποταμού (του Ιλισού).
Οι περιοχές που απειλούνται
Οι επιστημονικές μελέτες που έχουν δημοσιευτεί τα τελευταία χρόνια αναφέρουν ότι οι περιοχές που αντιμετωπίζουν συχνότερα πλημμυρικά φαινόμενα είναι η Αττική, η Θεσσαλονίκη, οι μεγάλες πόλεις της Θεσσαλίας, της Πελοποννήσου και της Κρήτης και η περιοχή κοντά στον ποταμό Εβρο.
Εδώ και περίπου 15 χρόνια, σύμφωνα με Κοινοτική Οδηγία, με βάση πολεοδομική μελέτη του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, συντάσσεται χάρτης επικινδυνότητας πλημμύρας για όλη τη χώρα, η οποία χωρίζεται σε ζώνες υψηλού ή μη κινδύνου. Σε αυτόν πιο χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της Αττικής, στην οποία στις Ζώνες Δυνητικά Υψηλού Κινδύνου Πλημμύρας εντάσσονται οι παράκτιες περιοχές Σαρωνίδας, Αναβύσσου, Παλαιάς Φώκαιας, η χαμηλή ζώνη Λουτρακίου, η περιοχή των Μεσογείων, οι χαμηλές ζώνες ρεμάτων Μεγάρων – Νέας Περάμου και ρεμάτων Ασπρόπυργου – Ελευσίνας και η λεκάνη της τεχνητής λίμνης Μαραθώνα. Επίσης, η λεκάνη του Κηφισού, οι παράκτιες περιοχές Γλυφάδας – Βούλας, η παράκτια πεδινή περιοχή Μαραθώνα – Νέας Μάκρης κ.ά.
Ο καθηγητής Πολεοδομίας του ΕΜΠ Νίκος Μπελαβίλας σχολιάζοντας τη μελέτη για την Αττική έχει χαρακτηρίσει τον χάρτη «εφιαλτικό». «Αν γίνει το κακό, από το Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος έως του Ρέντη και τον σταθμό μετρό στο λιμάνι του Πειραιά, τα πάντα θα βρεθούν κάτω από το νερό. H μισή Καλλιθέα, όλο το Μοσχάτο, όλο το Νέο Φάληρο, τα Καμίνια, η Παλιά Κοκκινιά και τμήμα του Ταύρου. Μαζί τους εκατοντάδες χιλιάδες κάτοικοι», αναφέρει χαρακτηριστικά.
Με βάση ακόμα πιο πρόσφατα στοιχεία, ο διευθυντής Ερευνών στο Ινστιτούτο Αστρονομίας, Αστροφυσικής, Διαστημικών Εφαρμογών και Τηλεπισκόπησης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Χάρης Κοντοές εκτιμά ότι αν στην Αττική έπεφτε ο ίδιος όγκος νερού με αυτόν της Βαλένθια, ο Κηφισός θα απειλούσε να μας πνίξει. Οπως αναφέρει, σύμφωνα με τα προγνωστικά μοντέλα του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, οι πρώτες περιοχές που θα πλημμύριζαν θα ήταν νότια του Αιγάλεω και από τις Τρεις Γέφυρες στους Αγίους Αναργύρους μέχρι τις εκβολές του Κηφισού στον Ταύρο. Εξηγεί δε ότι σε ένα τέτοιο ακραίο σενάριο ο Κηφισός θα μπορούσε να προκαλέσει πλημμύρες σε όλο το μήκος του, καλύπτοντας περίπου 35 τ.χλμ. και επηρεάζοντας 18 Δήμους της Αττικής, δηλαδή το 1/4 του πληθυσμού.
Βάσει της πιο πρόσφατης (2013) έκθεσης της Ειδικής Γραμματείας Υδάτων του ΥΠΕΚΑ, πιο επικίνδυνες περιοχές για εκδήλωση πλημμυρικών φαινομένων είναι σχεδόν το σύνολο του παραλιακού μετώπου της Αττικής, η αστική περιοχή της Αθήνας, το τμήμα της λεκάνης του Κηφισού και κατά μήκος του Ιλισού, οι παραθαλάσσιες περιοχές Γλυφάδας, Βούλας, Αναβύσσου και Σαρωνίδας, τα Μεσόγεια, το Γραμματικό, ο Μαραθώνας και οι περιοχές κατά μήκος του παραλιακού μετώπου Μεγάρων – Ελευσίνας.
Το MegaraTV είχε καλύψει με πλήρως αναλυτικό ρεπορτάζ, στις 20 Νοεμβρίου 2022, την ημερίδα ενημέρωσης στις Αιγειρούσες Αλεποχωρίου για την αντιμετώπιση των έκτακτων αναγκών και την άμεση διαχείριση των συνεπειών από την εκδήλωση πλημμυρικών φαινομένων και κατολισθήσεων στην περιοχή Αιγειρούσες Αλεποχωρίου, περιοχή η οποία χαρακτηρίστηκε υψηλού κινδύνου, καθώς είχαν καταγραφεί αρκετά ανησυχητικά αποτελέσματα.
Συγκεκριμένα η κ. Αλεξία Τσούνη, πολιτικός μηχανικός με ειδίκευση στην Τεχνολογία Υδατικών Πόρων και στην Υδρομηχανική, παρουσίασε διεξοδικά τα κρίσιμα σημεία που έχουν καταγραφεί επισημαίνοντας τον υψηλό κίνδυνο πλημμυρικών φαινομένων στο μεγάλο ρέμα που εκβάλλει στα «Δελφίνια» και υποδεικνύοντας μέτρα προστασίας, όπως ο συχνός καθαρισμός των ρεμάτων όχι μόνο από τα καμένα, τους κορμούς, τη στερεοπαροχή – λάσπη αλλά και από μπάζα και άλλα απορρίμματα, όπως οικιακές συσκευές, στρώματα, κλπ που εντοπίστηκαν και από τις αυτοψίες που έγιναν.
Στη συνέχεια ο καθηγητής γεωλογίας, δόκτωρ κ. Κωνσταντίνος Λουπασάκης ανέλυσε τα φαινόμενα κατολίσθησης ως αποτέλεσμα της διάβρωσης του εδάφους και επεσήμανε συγκεκριμένα σημεία υψηλού κινδύνου, όπως στον δρόμο Αιγειρούσες – Μαυρολίμνη, Χανίου και Αγίου Ιωάννη Προδρόμου υποδεικνύοντας την ανάγκη για άμεση λήψη μέτρων υποστήριξης του οδικού δικτύου της περιοχής και ιδιαιτέρως του παραλιακού μετώπου.
Σημαντικές ήταν οι παρεμβάσεις του δόκτορα κ. Χαράλαμπου Κοντοέ για την αξιοποίηση της διαδικτυακής γεωπληροφοριακής πλατφόρμας που έχουν πλέον στη διάθεσή τους όλοι οι αρμόδιοι φορείς της Περιφέρειας, του Δήμου, της Πυροσβεστικής αλλά και των εθελοντικών ομάδων για την πρόληψη και τη διαχείριση επικίνδυνων πλημμυρικών φαινομένων. Μπορεί κανείς να εντοπίσει ακριβώς τα σημεία που εκδηλώνονται τα επικίνδυνα φαινόμενα και να κατευθύνει σωστά τόσο τις δυνάμεις διάσωσης όσο και τους πολίτες που καλούνται να εκκενώσουν τα σπίτια τους. Παρ’ όλα αυτά ως εκ των πρώτων και καλύτερων μέσων αντιμετώπισης τέτοιων φαινομένων ανέδειξε την ευαισθητοποίηση και ενημέρωση των πολιτών και όλων των εμπλεκομένων με την ασφάλειά τους.
Αξίζει να σημειωθεί – και αν κάνουμε λάθος θα ανακαλέσουμε -, πως από τότε (2022) δεν έχει υποπέσει στην αντίληψή μας κάποιου είδους ενημέρωση για ενέργειες ή ενέργεια από πλευράς Δήμου ή Περιφέρειας που αφορούν στο θέμα αυτό.
φωτογραφία αρχείου
