Αξιοποίηση χρηματοδοτικών εργαλείων: πότε θα δουν «ζεστό χρήμα» οι επιχειρήσεις;
Κι ενώ η χώρα μας διανύει τη μεταμνημονιακή εποχή και εισέρχεται σε περίοδο ανάκαμψης, η έλλειψη ρευστότητας συνεχίζει να στραγγαλίζει την ελληνική οικονομία και η χαμηλή απορροφητικότητά της σε κοινοτικά κεφάλαια παραμένει και αποδεικνύει τις σοβαρές λειτουργικές αδυναμίες, παρόλο που η χώρα, υπήρξε αποδέκτης σημαντικών πόρων των τελευταίων 30 χρόνων.
Όπως επισημαίνεται σε ειδική μελέτη για την αξιοποίηση των διαρθρωτικών πόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης που δημοσιεύθηκε στο Οικονομικό Δελτίο της ΤτΕ, σήμερα, η χρηματοδότηση της ΕΕ, είναι πιο κρίσιμη από ποτέ για την Ελλάδα, καθώς η παρατεταμένη και βαθιά ύφεση των τελευταίων χρόνων και το αρνητικό επιχειρηματικό και επενδυτικό κλίμα δυσχέραναν τις δυνατότητες εθνικής χρηματοδότησης και ανέστειλαν τη διαδικασία οικονομικής σύγκλισης τόσο σε επίπεδο περιφέρειας όσο και μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ.
Ποια είναι όμως η πορεία υλοποίησης των χρηματοδοτικών εργαλείων σήμερα;
Οι ελληνικές επιχειρήσεις σε τι έχουν ωφεληθεί;
Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα (προσωρινά) ταμειακά στοιχεία, οι ετήσιες απολήψεις της Ελλάδος από τα Διαρθρωτικά Ταμεία της ΕΕ ανήλθαν σε 1.252 εκατ. ευρώ το 2017 (εκ των οποίων τα 1.130 εκατ. ευρώ προέρχονταν από το ΕΣΠΑ 2014-2020), αισθητά μειωμένες σε σχέση τόσο με τα προηγούμενα έτη της τρέχουσας προγραμματικής περιόδου ΕΣΠΑ 2014-2020, όσο και με το αντίστοιχο τέταρτο έτος των δύο προηγούμενων προγραμματικών περιόδων ΕΣΠΑ 2007-2013 και Γ’ ΚΠΣ 2000-2006.
H τρέχουσα προγραμματική περίοδος ΕΣΠΑ 2014-2020, υποβοηθήθηκε από το έκτακτο μέτρο της ΕΕ για αύξηση της κοινοτικής συγχρηματοδότησης στο 100% με αναδρομική ισχύ, καθώς και από την απόφαση για πρόωρη εκταμίευση του τελικού υπολοίπου 5% των πληρωμών, το οποίο αλλιώς θα καταβαλλόταν κατά το κλείσιμο των επιχειρησιακών προγραμμάτων τον Μάρτιο 2017.
Επίσης, σημαντική στήριξη η παροχή από την ΕΕ προς την Ελλάδα, πρόσθετης προχρηματοδότησης ύψους 3,5% του ποσού της ενίσχυσης από τα τρία Διαρθρωτικά Ταμεία και το ΕΤΘΑ (Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας) ετησίως για το 2015 και το 2016, η οποία ήταν ισοδύναμη με επιπλέον 500 εκατ. ευρώ περίπου ετησίως.
Όπως διαπιστώνει η μελέτη της ΤτΕ, η σχεδόν πλήρης αξιοποίηση της πρόσθετης προχρηματοδότησης πράγματι συνέβαλε σημαντικά στην παροχή ρευστότητας προς την οικονομία τα έτη 2015-2016 και στην ομαλή εκκίνηση των προγραμμάτων της νέας περιόδου.
Εντούτοις, η σχετική έλλειψη νέων και ώριμων έργων, καθώς και σε μικρότερο βαθμό η επιστροφή εντός τού 2017 των ετήσιων προκαταβολών του 2016 που δεν χρησιμοποιήθηκαν, περιόρισαν τον ρυθμό απολήψεων το 2017.
Σύμφωνα πάντα με τη μελέτη της ΤτΕ, η σχετικά χαμηλή ετήσια ροή ευρωπαϊκών πόρων το 2017 μπορεί να ερμηνευθεί από παράγοντες που ενίσχυσαν τις απολήψεις τα προηγούμενα τρία έτη 2014-2016 και δεν υφίστανται πλέον, καθώς και από παράγοντες που αφορούν πιο άμεσα την πορεία υλοποίησης των έργων το 2017.
Ο υποτονικός ρυθμός απολήψεων συνεχίστηκε το α΄ τρίμηνο τού 2018, με τις εισροές των διαρθρωτικών πόρων να ανέρχονται σε μόλις 317 εκατ. ευρώ.
Θα πρέπει λοιπόν να γίνει μία σοβαρή προσπάθεια επιτάχυνσης της απορροφητικότητας των πόρων των διαφόρων Επιχειρησιακών Προγραμμάτων, τα οποία μπορούν να αποτελέσουν επενδυτικό και αναπτυξιακό εφαλτήριο.
Το να σχεδιάζονται και να ενεργοποιούνται χρηματοδοτικά εργαλεία χωρίς ουσιαστικά αποτελέσματα στην ελληνική οικονομία, σίγουρα δεν βοηθούν να εισέλθει η χώρα σε φάση ανάκαμψης.
Ενδεικτικά αναφέρουμε:
- Επιχειρηματική Επανεκκίνηση
- ΤΕΠΙΧ ΙΙ
- EQUIFUND – Ταμείο Επιχειρηματικών Συμμετοχών (ΤΑΕΣΥΜ)
- Eνίσχυση της αυτοαπασχόλησης πτυχιούχων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (Α Κύκλος)
- Ενίσχυση της αυτοαπασχόλησης πτυχιούχων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (Β Κύκλος)
- Νεοφυής Επιχειρηματικότητα
- Ενίσχυση Τουριστικών ΜΜΕ για τον εκσυγχρονισμό τους και την ποιοτική αναβάθμιση των παρεχομένων υπηρεσιών
- Αναβάθμιση πολύ μικρών & μικρών επιχειρήσεων για την ανάπτυξη των ικανοτήτων τους στις νέες αγορές
- Επιχειρούμε Έξω
- Ενίσχυση της Ίδρυσης και Λειτουργίας Νέων Τουριστικών Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων
- Ποιοτικός Εκσυγχρονισμός
- Ψηφιακό Άλμα
- Ψηφιακό Βήμα
- Δράσεις Τομέα Ερευνας και Καινοτομίας ΥΠΠΕΘ-ΓΓΕΤ
Προκήρυξη Α’ Κύκλου «Ερευνώ – Δημιουργώ -Καινοτομώ» - Διμερείς Ε&Τ Συνεργασίες με χώρες Γερμανία, Ρωσία και Ισραήλ
- Προκήρυξη Β’ Κύκλου «Ερευνώ – Δημιουργώ -Καινοτομώ» ύψους 200 εκ. ευρώ
- Προκήρυξη για τη δημιουργία clusters (συστάδες) καινοτόμων επιχειρήσεων ύψους 24 εκ. ευρώ στο νέο Αναπτυξιακό Νόμο
- Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (EIB)
- EBRD
- Παγκόσμια Τράπεζα (IFC)
Πόσα από αυτά τα εργαλεία έχουν αξιοποιηθεί ουσιαστικά και αποτελεσματικά;
Η ολέθρια παρουσία της εγχώριας γραφειοκρατίας, ο υποτονικός ρυθμός απορρόφησης των κοινοτικών κονδυλίων, το αρνητικό επιχειρηματικό και επενδυτικό κλίμα ως απόρροια της κρίσης είχαν και θα συνεχίσουν να έχουν ως αποτέλεσμα την οικονομική δυσπραγία της χώρας.
Όπως δήλωσε η επίτροπος Κορίνα Κρέτσου, αμέσως μετά την επίσκεψή της στη χώρα μας στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Εβδομάδας των Περιφερειών και των Πόλεων, η Ελλάδα είναι μαζί με τη Ρουμανία και την Βουλγαρία οι χώρες που θα έχουν αύξηση του προϋπολογισμού κοινοτικών πόρων για την πολιτική συνοχής κατά περίπου 10% στην επόμενη προγραμματική περίοδο 2021 – 2027.
Είναι δεδομένο ότι θα πρέπει να ενταθούν οι προσπάθειες απορρόφησης ευρωπαϊκών πόρων το αμέσως προσεχές διάστημα καθώς η ελληνική οικονομία εισέρχεται σε φάση ανάκαμψης και οι πόροι της Ε.Ε. μπορούν να αποτελέσουν καταλύτη για την τόνωση της οικονομικής ανάπτυξης, των επενδύσεων και της απασχόλησης, αλλά και για την περιφερειακή σύγκλιση, χωρίς να επιβάλλουν σημαντικές πρόσθετες δημοσιονομικές επιβαρύνσεις.
Το θέμα, λοιπόν, είναι αν θέλουμε να καταπολεμήσουμε και να θεραπεύσουμε τις λανθασμένες πρακτικές και να προχωρήσουμε σε υιοθέτηση νέων και αποτελεσματικών.
Εάν και τώρα δεν σημάνει το «καμπανάκι» αναπτυξιακού σχεδιασμού με άμεση υλοποίηση ώστε να ενισχυθεί η ελληνική οικονομία, να μην χαθούν αξιόλογα ευρωπαϊκά κονδύλια , να μην επιβληθούν πρόστιμα, δυστυχώς δεν μπορούμε να μιλάμε για περίοδο ανάκαμψης.
Ναι η Ελλάδα υποφέρει από έλλειψη ρευστότητας και επενδύσεων και θα συνεχίσει να υποφέρει αν δεν γίνουν άμεσα οι απαιτούμενες διορθωτικές ενέργειες και συνεχίζουμε να ακούμε για ανύπαρκτο αναπτυξιακό σχεδιασμό και για περίοδο ανάκαμψης που πότε δεν θα δουν οι ελληνικές ΜΜΕ και κατά συνέπεια η ελληνική οικονομία.
Υπάρχουν τα εργαλεία, ας δημιουργήσουμε τις κατάλληλες προϋποθέσεις υλοποίησης της χρηματοδοτικής εργαλειοθήκης χωρίς άλλη καθυστέρηση καθώς η χρηματοδότηση της πραγματικής οικονομίας αναδεικνύεται σε κομβικό στόχο μετά την έξοδο από τα μνημόνια, έτσι ώστε να επιταχυνθούν οι ρυθμοί ανάπτυξης.
