Ο βωξίτης είναι το κυριότερο μετάλλευμα αργιλίου. Σχηματίζεται από την αποσάρθρωση αργιλοπυριτικών πετρωμάτων, θεωρούμενος ιζηματογενές πέτρωμα. Έχει υφή: στριφή – ωολιθική. Είναι αδιάλυτος σε νερό, αλλά διαλύεται σε οξέα ή καυστικά αλκάλια. Ανθεκτικός σε υψηλές θερμοκρασίες. Οι εμφανίσεις του βωξίτη είναι κοντά στην επιφάνεια του εδάφους. Ο ελληνικός βωξίτης έχει περιεκτικότητα σε αλουμίνα 50-60% και μία σχετικά περιορισμένη πρόσμιξη πυριτίου. Η μεταλλουργία του ακολουθεί 2 φάσεις: 
α/ Η μετατροπή σε υδροξείδιο του αργιλίου. Λειοτριβείεται και εισάγεται σε δοχεία μαζί με πυκνό διάλυμα καυστικού νατρίου υπό υψηλή πίεση και θερμοκρασία 150ο c. Τα ορυκτά του αργιλίου διαλυτοποιούνται ενώ απομακρύνονται και απορρίπτονται τα υπό μορφή ερυθράς λάσπης υδροξείδια του σιδήρου (όπως για παράδειγμα στον Κορινθιακό κόλπο όπου απορρίπτεται ερυθρά λάσπη από το εργοστάσιο παραγωγής βωξίτη που λειτουργεί από το 1961 στην περιοχή). Στη συνέχεια το διάλυμα ψύχεται και το καθαρό υδροξείδιο του αργιλίου καταβυθίζεται. Τέλος, το στερεό υπόλειμμα θερμαίνεται σε υψηλή θερμοκρασία και μετατρέπεται σε οξείδιο του αργιλίου (αλουμίνα).
β/ Η αλουμίνα εισάγεται σε μεγάλες λεκάνες, δηλαδή ορύγματα στο έδαφος, επενδεδυμένα με υψηλής ανθεκτικότητας μεταλλικές πλάκες. Εκεί θερμαίνεται μέχρι τήξεως στους 1100ο c!!! Το τήγμα υφίσταται ηλεκτρόλυση (αντιλαμβάνεστε). Το παραγόμενο αργίλιο είναι σε ρευστή μορφή, υφίσταται εκ νέου ηλεκτρόλυση φθάνοντας σε καθαρότητα 99%.
Η επίδραση του βωξίτη από τη βιομηχανική εκμετάλλευσή του στην υγεία των εργαζομένων και το φυσικό περιβάλλον
Η σκόνη που παράγεται (τόσο από την υπαίθρια, όσο και από την υπόγεια) εξόρυξή του, και από τον θρυμματισμό του στους σπαστήρες, όταν εισπνέεται για μεγάλο χρονικό διάστημα προκαλεί πνευμονοκονίωση, την οποία οι μεταλλωρύχοι αποκαλούν χαλίκωση. Κατά τη διάρκεια της ηλεκτρόλυσης εκλύονται αναθυμιάσεις που περιέχουν υδροφθορικό οξύ, σκόνη φθορίου, αλουμίνα, μονοξείδιο του άνθρακα και διοξείδιο του θείου (υπεύθυνο για τη δημιουργία όξινης βροχής), που βλάπτουν την υγεία, προκαλώντας χρόνια βρογχίτιδα, βρογχικό άσθμα, αλλά και το περιβάλλον, ιδιαίτερα το φυτικό – ζωικό (αγροτικές και κτηνοτροφικές επιχειρήσεις).
Επίσης, το αλουμίνιο και τα οξείδιά του μπορούν να προκαλέσουν πνευμονική ίνωση.
Ο λευκός καπνός που παράγεται από την τήξη του μείγματος σε ειδικό ηλεκτρικό καμίνι, ρυπαίνει το άμεσο περιβάλλον από: αλουμίνα, πιρίτιο (30%) και αλουμινοπυριτικό γυάλι. Το μέγεθος των σωματιδίων κυμαίνεται από 0.02μm έως 0.5μm. Μέγεθος που κατά την εισπνοή μπορεί να φθάσει στους κατώτερους αεραγωγούς. Οι άμεσα εμπλεκόμενοι διατρέχουν και τον επιπλέον κίνδυνο εμφάνισης αυτόματου πνευμοθώρακα.
Επιπλέον, η εισπνοή σκόνης αλουμινίου ενοχοποιείται για την εμφάνιση της νόσου Αλτσχαϊμερ (Αlzheimer’s) (νεκροψίες έδειξαν υψηλή συγκέντρωση αλουμινίου στον εγκέφαλο αυτών των ατόμων και οφείλεται στην επιβράδυνση της αποβολής του αλουμινίου από τους νεφρούς και το ήπαρ με την πάροδο του χρόνου).
Η εισπνοή της φθοριούχου σκόνης και των ατμών φθορίου, που παράγονται κατά την ηλεκτρόλυση, προκαλεί χρόνια δηλητηρίαση η οποία εκδηλώνεται με βαριές οστεοπάθειες και αρθροπάθειες (μαρμάρωση των πλευρών – λεκάνης – σπονδυλικής στήλης). Μπορεί επίσης να συμβεί ατροφία των οστών με εμφάνιση αυτόματων καταγμάτων. Αυτό έχει συμβεί και σε κοπάδια ζώων που βόσκουν και κινούνται στις περιοχές εξόρυξης (Αλουμίνιον της Ελλάδος, Άσπρα Σπίτια). Τα ζώα επιπροσθέτως παρουσίαζαν νανισμό ή γιγαντισμό των δοντιών τους που εμπόδιζε τη διατροφή τους και κατά συνέπεια πέθαιναν. Η μελέτη έγινε από κλινική παθολογίας της κτηνιατρικής σχολής του ΑΠΘ. Επίσης οι ατμοί φθορίου μπορούν να προκαλέσουν σπάνια, αιμόπτυση, πνευμονικό οίδημα, βρογχόσπασμο, μελανωπή χροιά στα δόντια.
Η πνευμονοκονίωση είναι μια σοβαρή, μη αναστρέψιμη νόσος του αναπνευστικού συστήματος που δεν θεραπεύεται. Η μόνη θεραπεία είναι η πρόληψη.
Βιβλιογραφία
ΑΣΗΜΑΚΟΠΟΥΛΟΣ Η. (1979): Ο Ελληνικός βωξίτης στα ελληνικά χέρια. Στερεά Ελλάς, Τεύχ. 116-117, Φεβρουάριος-Μάρτιος
DE LASTOURS A. (1979): Αυξήθηκε το 1990 η παραγωγή της «Αλουμίνιον της Ελλάδος», σε βωξίτη, αλουμίνα και αλουμίνιον, Στερεά Ελλάς, 1991
CANDY J.M., OACLEY AE., KLINOWSKI, 1986: Aluminium silicates and senile planet population in Alzheimer’s disease. Lancet 1, 345
COTES J.E. and STEEL J. (1987): Blackwell Scientific Publications
CROFTON and DOUGLAS (1989): Respiratory Diseases. Fourth Edition, Blackwell Scientific Publications.
GERMAN A., BRUGERE P., et CLUZEL P. (1949): Pneumonoconiose pseudo-tumorale a type de silico-tuber-culose chez un mineur de bauxite. Bull. Acad. Nat. Med. 133, 273-276
SORALEWSKI G. (1950): Die Aluminiumlunge (Arbeiths-medizin No 26) Leipzig.
SORALEWSKI G. (1940):Zur Symptomatologie den Aluminium staublunge. Arch. Gewerberath. Gewerbehyg. 10, 384-408
HATCH T.F., (1950): In pneumonoconiosis (sixth satanac symposium) edited by A.J. Worwald, pp498-501, New York: Hoeber.
ORDAN J.W. (1961): Pulmonary fibrosis in a worker using aluminium powder. Br J. Ind Med. 18,21
KENNEDY (1956): Aluminium powder inhalations in the treatment of silicosis of pottery workers and pneumonoconiosis of coal miners. Br. J. Ind Med. 13, 85-99.
KOELSCH F., BEITR. KLIN. TUBER. (1944): 97, 688, 1942. Cited by Hunter, D. et al, Br. J. Ind. Med, 1, 159.
MAC LAUGLIN, AIG, KAZANTZIS G., KING E., και συν. (1962). Pulmonary fibrosis and aluminium dust. Br. J. Med 19, 253
ΣΩΛΗΝΑΡΑΙΟΣ Ε., ΖΕΣΤΑΝΑΚΗΣ ΑΝΤ. ΛΩΣΤΑΡΑΚΟΣ (1981). Πνευμονοκονίωσις εκ βωξίτου. 36ο Πανελλήνιο Ιατρικό Συνέδριο Ιατροχειρουργικής Εταιρείας Αθηνών. Πρακτικά 5ης Μαρτίου 1980.
ΥΓΕΙΑ. (1988). Μόρια αλουμινίου σκοτεινιάζουν τη μνήμη μας; «ΝΕΑ» εφημεριδα 25-8-1988.
ΦΙΔΑΝΗ ΛΙΑΝΑ (1993): Η μοριακή γενετική της νόσου Alzheimer. Ελληνική Ιατρική. 59, 2: 141-147
