Η πληροφόρηση στις μέρες μας έχει λάβει ανεξέλεγκτες διαστάσεις. Ένας ανελέητος βομβαρδισμός πληροφοριών εξαπολύεται χωρίς και με εισαγωγικά εναντίον μας σε καθημερινή βάση και όλοι εμείς, οι δέκτες καλούμαστε να διαχειριστούμε αυτή τη χαώδη κατάσταση με τις λιγότερες δυνατές παρενέργειες. Ωστόσο πρέπει να παραδεχτούμε ότι όλες οι πληροφορίες που λαμβάνουμε δεν μας είναι άχρηστες, αντιθέτως ορισμένες είναι σίγουρα σημαντικές για τη ζωή μας. Σύγχρονες έρευνες μας δείχνουν ότι ο μέσος άνθρωπος λαμβάνει περίπου 34 GB όγκο πληροφοριών σε ημερήσια βάση από διάφορες πηγές πληροφόρησης όπως το κινητό τηλέφωνο, το διαδίκτυο, την τηλεόραση, το ραδιόφωνο, τις εφημερίδες κ.α.
Οι ψυχίατροι υποστηρίζουν ότι τα εγκεφαλικά κυκλώματα βρίσκονται σε κατάσταση υπερφόρτωσης , με συνέπεια την αδυναμία εστίασης και τη διακοπή της προσοχής, που οδηγεί στη διατάραξη της διαδικασίας του συλλογισμού και της βαθύτερης σκέψης. Πρακτικά τι σημαίνει το παραπάνω; Μήπως πρέπει να αποκοπούμε από κάθε μορφή πληροφόρησης; Η απάντηση είναι κατηγορηματικά ΟΧΙ. Απλά πρέπει να προστατευτούμε από τη χιονοστιβάδα της πληροφορίας, δηλαδή πρέπει να κάνουμε επιλογή του μέσου ενημέρωσης με πρώτο κριτήριο επιλογής την αδέσμευτη έκφραση (στο βαθμό που μπορούμε) και στη συνέχεια να μην αναλωθούμε σε θέματα απρόσφορα για την προσωπικότητα μας.
Έτσι, πρέπει όλοι να αντιληφθούμε ότι η υπερκατανάλωση δεν παρατηρείται μόνο στα αγαθά και τις υπηρεσίες, αλλά και τις πληροφορίες. Όλοι γνωρίζουμε σήμερα ότι η αγοραστική ικανότητα των πολλών φθίνει μέρα με τη μέρα όλο και περισσότερο. Όμως η πρόσβαση τις μεγάλης μερίδας των πολιτών στην πληροφόρηση δεν έχει αλλάξει δραματικά. Γνωρίζουμε ότι ο ρυθμός ανάπτυξης της τεχνολογίας είναι ασυγκράτητος, κάτι τέτοιο μας επιτρέπει να απολαμβάνουμε τις δυνατότητες της πολύπλευρης ενημέρωσης γιατί κάποιες τεχνολογίες θεωρούνται γρήγορα ξεπερασμένες και αντικαθίστανται από νέες με αποτέλεσμα οι προηγούμενες να πωλούνται σε προσιτές τιμές. Ακόμα οι σύγχρονοι νεολογισμοί και οι διεθνείς τεχνοοικονομικοί όροι ως απόρροια της παγκόσμιας οικονομικής θύελλας μας «αναγκάζουν» να ψάχνουμε κάθε τι που μας παρουσιάζουν οι κυβερνόντες ως αναγκαίο κακό, γιατί διακυβεύεται η ζωή μας, και όχι μόνο η δική μας αλλά και των επόμενων γενεών. Η πληροφορία φτιάχνει γύρω από τον καθένα μας ένα κυκλοτερές ανάχωμα που καθημερινά γίνεται ψηλότερο και ανθεκτικότερο. Οι περισσότεροι είναι εγκλωβισμένοι στο χώρο τους και συλλέγουν πληροφορίες, αυτό έχει γίνει αυτοσκοπός, δηλαδή να πληροφορούμαστε για να αισθανόμαστε πληροφορημένοι. Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να μνημονεύσω ένα σύγχρονο διανοητή, τον Νόαμ Τσόμσκι που μας λέει ότι έχουμε γίνει παθητικοί καταναλωτές της πληροφορίας, δηλαδή ότι έχουμε όλοι εθιστεί στη λήψη πληροφοριών και απουσιάζει το συνακόλουθο που είναι η αυτενεργός ή οργανωμένη έμπρακτη δράση.
Μια πληροφορία αξιολογείται κυρίως με βάση το περιεχόμενο της, τον συντάκτη της, τα μέσα που αναπαράγουν την είδηση και φυσικά το μέσο το οποίο παρουσίασε πρώτο το θέμα (στο τελευταίο έγινε αναφορά παραπάνω). Σε ότι αφορά τα υπόλοιπα στοιχεία αξιολόγησης: το εννοιολογικό περιεχόμενο μπορεί να το διαχειριστεί η πλειοψηφία των αναγνωστών και να εκφράσει άποψη σύμφωνα με τις προσωπικές εμπειρίες και γνώσεις της, αρκεί να μην είναι αυστηρά επιστημονικό το θέμα. Ο συντάκτης πρέπει να χαρακτηρίζεται για την αντικειμενικότητα του, όπως επίσης οφείλει να έχει δημιουργήσει ανθεκτικές σχέσεις με τους αναγνώστες του, δίνοντας τον προσωπικό του αγώνα για την αλήθεια και τη δικαιοσύνη χωρίς συμβιβασμούς.
Τα μέσα αναπαραγωγής πολλές φορές διαστρεβλώνουν την είδηση για να εξυπηρετήσουν δικές τους σκοπιμότητες, γι’ αυτό πρέπει να είμαστε πολύ επιφυλακτικοί και για μεγαλύτερη ασφάλεια είναι προτιμότερο να ανατρέχουμε στις πρωτογενείς πηγές, εάν φυσικά τις γνωρίζουμε.
Καταληκτικά όλοι κρίνουμε και όλοι κρινόμαστε. Το υγιές κοινωνικό περιβάλλον έχει ψυχαναλυτική και ανακουφιστική δράση, η οποία μας επιτρέπει να κάνουμε ασφαλέστερη ενδοσκόπηση στον εαυτού μας, γι’ αυτό πρέπει να επιδιώκουμε να συναναστρεφόμαστε περισσότερο με ανθρώπους που εμπιστευόμαστε, ώστε να ανταλλάξουμε απόψεις σε θέματα που μας απασχολούν. Επίσης οι ομιλίες και οι διαλέξεις που ακολουθεί διάλογος πάντα μας δίνουν μια οπτική σ’ ένα θέμα που ίσως να μην την είχαμε εκτιμήσει σωστά ή δεν την είχαμε υπολογίσει καθόλου εξ’ αρχής. Κλείνοντας θα ήθελα να ενισχύσω με ένα μεγάλο ΝΑΙ την εξωστρέφεια που εκφράζεται με δημιουργικό πλουραλισμό και ένα μεγάλο ΟΧΙ την εσωστρέφεια που βαλτώνει το νου και αποδομεί την προσωπικότητα μας.
Χρήστος Θεοδοσίου
