Σε πορεία οριστικού σχεδιασμού και υλοποίησης εισέρχεται ένα εμβληματικό έργο πολιτισμού για την Ελευσίνα: η μετατροπή του Παλαιού Ελαιουργείου σε ένα υπερσύγχρονο Διαχρονικό Μουσείο. Ο νέος χώρος αναμένεται να φιλοξενήσει τα πολυάριθμα αρχαιολογικά ευρήματα από τις ανασκαφές του Ιερού της Δήμητρας και της Κόρης – τον σημερινό αρχαιολογικό χώρο Ελευσίνας – καθώς και από τις σωστικές ανασκαφές που πραγματοποιούνται διαρκώς στην ευρύτερη περιοχή.
Το μουσείο θα στεγαστεί στο συγκρότημα των ιστορικών βιομηχανικών εγκαταστάσεων «Βότρυς – Ελαιουργείο», που βρίσκονται νότια του αρχαιολογικού χώρου. Πρόκειται για τις ίδιες εγκαταστάσεις όπου λειτουργούσε παλαιότερα το Σαπωνοποιείο Χαριλάου, το πρώτο εργοστάσιο της Ελευσίνας, ιδρυμένο το 1875, το οποίο παρέμεινε σε λειτουργία μέχρι το 1960.
Το ακίνητο είχε περιέλθει στην κυριότητα της Εθνικής Τράπεζας, από την οποία εξαγοράστηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού το 2022, έναντι 5.000.000 ευρώ, με σκοπό την αξιοποίησή του για τη δημιουργία του νέου μουσείου.
Το εργοστάσιο σαπωνοποιίας-ελαιουργίας, γνωστό ως «ΕΛΑΙΟΥΡΓΕΙΟ», λειτουργούσε μεταξύ της ακτής και του λόφου του αρχαιολογικού χώρου, παράγοντας διάφορους τύπους λαδιών και σαπουνιών τύπου Μασσαλίας. Το 1892, με την αλλαγή της διοίκησής του, μετονομάστηκε σε «Χαρίλαος – Κανελλόπουλος Α.Ε.», ονομασία που διατήρησε μέχρι τη διακοπή της λειτουργίας του στα τέλη της δεκαετίας του 1960.
Στο παραλιακό μέτωπο το νέο μουσείο
Το νέο Μουσείο θα ανεγερθεί στο νότιο τμήμα του εργοστασιακού συγκροτήματος «ΒΟΤΡΥΣ» και κατά μήκος του παραλιακού μετώπου, όπως ανακοινώθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού. Η ανάγκη για την ίδρυσή του είχε ήδη επισημανθεί από το 1989, ενώ το 2020 εγκρίθηκε η τροποποίηση του ρυμοτομικού σχεδίου της περιοχής και ορίστηκαν νέες χρήσεις γης.
Το 2023, το Υπουργείο Πολιτισμού παραχώρησε προσωρινά τη χρήση του Παλαιού Ελαιουργείου στη δημοτική εταιρεία “2023 ELEUSIS” για τη διοργάνωση εκδηλώσεων στο πλαίσιο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης. Το 2024, εγκρίθηκε η εκπόνηση της αρχιτεκτονικής μελέτης για τη μετατροπή του χώρου σε Διαχρονικό Μουσείο, έργο που χρηματοδοτείται από το Ίδρυμα Παύλου και Αλεξάνδρας Κανελλοπούλου ως δωρεά προς το ΥΠΠΟ.
Η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη δήλωσε:
«Με την ολοκλήρωση της αρχιτεκτονικής μελέτης και τη θετική γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, ένα οραματικό έργο για την Ελευσίνα περνά στη φάση της οριστικής υλοποίησης. Το κτηριακό συγκρότημα του Παλαιού Ελαιουργείου περικλείει τη βιομηχανική, οικονομική και πολιτιστική ιστορία της πόλης. Από το 1995 φιλοξενεί τα Αισχύλεια, το σημαντικό πολιτιστικό φεστιβάλ της Ελευσίνας, ενώ το 2023 αποτέλεσε βασικό χώρο εκδηλώσεων για την Πολιτιστική Πρωτεύουσα. Η Ελευσίνα αξίζει ένα Διαχρονικό Μουσείο αντάξιο της ιστορίας και του αρχαιολογικού της πλούτου.»
