Ένα εκ των κυριότερων στοιχείων της κινηματογραφικής γλώσσας μιας ταινίας, είναι ο ήχος. Οι διάλογοι, οι θόρυβοι, οι background ήχοι, αλλά το σημαντικότερο όλων, η μουσική.
Η μουσική αποτελεί σίγουρα (σε συνδυασμό με το μοντάζ), από τα πιο ουσιαστικά εκφραστικά μέσα ενός cinemateur και συμβάλλει στην αισθητική διαμόρφωση μιας ταινίας. Η μουσική που ηχογραφείται με σκοπό να επενδύσει ένα φιλμ, μια ταινία ονομάζεται Soundtrack.
Κάθε ταινία, όταν μπαίνει στο στάδιο της μετα-παραγωγής (μοντάζ), επενδύεται με διάφορα tracks (=πεδία η κανάλια ήχου)
· Υπάρχει το κανάλι του διαλόγου (σε περίπτωση ντουμπλαρίσματος είναι παραπάνω από ένα)
· Το κανάλι των ηχητικών εφέ (κλείσιμο πόρτας, βήματα)
· Το κανάλι του ήχου περιβάλλοντος (φωνές, ομιλίες στο βάθος, ήχος αέρα, βροχής)
· Το κανάλι της Μουσικής.
Λάθος Χρήση:
Υπάρχουν άπειρα παραδείγματα λάθος χρήσης της μουσικής. Η κλισέ λύση μιας απαλής αισθηματικής υπόκρουσης με πιάνο, η μια ξαφνική “επίθεση” κλασσικής μουσικής με δυνατά βιολιά και πνευστά, πιστεύω όχι μόνο δεν εξυπηρετεί (πλέον), αλλά κακοποιεί την ταινία.
Η Ξεχωριστή Αναγκαιότητα της Μουσικής:
Η μουσική μέσα στο σώμα μιας ταινίας, δεν είναι ακόμη ένας ήχος. Έχει ξεχωριστή λειτουργία και σημασία. Παρ’ όλα αυτά η υπερβολική χρήση της μπορεί να φέρει ανεπιθύμητα αποτελέσματα, αποδυναμώνοντας την εικονο-αφήγηση. Γι’ αυτό το λόγο πρέπει να συντάσσεται στο φιλμικό χώρο πιστεύω ισότιμα με τα υπόλοιπα δομικά στοιχεία, παίρνοντας το χώρο που της αξίζει, ανάλογα βέβαια με το είδος/ύφος της κάθε ταινίας.
Εξαιρούνται σίγουρα τα ντοκιμαντέρ και τα musical που εύλογο είναι σε αυτά, η μουσική να καταλαμβάνει πολύ περισσότερο χώρο.
Σκέψου για παράδειγμα μια σκηνή μάχης σώμα με σώμα. Οι ήχοι της γροθιας, η πραγμάτων που σπάνε τριγύρω δεν έχουν τόσο σημασία όσο έχει το μουσικό κομμάτι που επενδύει τη σκηνή. Γιατί; Γιατί στερούνται( οι ήχοι αυτοί) δραματικής λειτουργίας. Κενό που αναπληρώνεται επάξια μόνο με μουσική.
Μια ομιλούσα ταινία χωρίς μουσική, εμένα μου φέρνει λίγο σε βωβό κινηματογράφο. Μη σου πω, ότι είναι ακόμη χειρότερα. Είναι γνωστό τοις πάσι ότι την εποχή των βωβών φιλμικών παραγωγών στην αίθουσα που προβάλλονταν η εκάστοτε ταινία, υπήρχε ένας πιανίστας ο οποίος έπαιζε μουσική, κατά τη διάρκεια αυτής. (βλέπε εικόνα)
Γιατί κανείς δε σκέφτηκε το ίδιο με τους διαλόγους πρωτύτερα; Είναι απλό. Η δύναμη και η δυνατότητα της μουσικής να καλύπτει το ηχητικό κενό αποδεικνύεται τεράστια.
Η κινηματογραφική εικόνα αναπαράγει εικόνες, καταγράφοντας ρεαλιστικά το καθετί, και η μουσική ενισχύει λυρικά αυτή την καταγραφή.
Η Δύναμη της Σιωπής
Είναι γνωστό ότι σε αρκετές περιπτώσεις η απουσία μουσικής/η απόλυτη σιωπή, γίνεται ηθελημένα και δίνει μια ξεχωριστή “δύναμη” στην εικόνα. Τα τελευταία χρόνια πολλοί σκηνοθέτες το έχουν αντιληφθεί και παίρνουν αυτή τη γραμμή για να τονίσουν και να δραματοποιήσουν πολλές φορές μια σεκάνς η σκηνή η στιγμή του έργου. Υπάρχουν βέβαια και οι ταινίες που απουσιάζει το μουσικό στοιχείο σχεδόν εξ’ ολοκλήρου, σε αντίθεση με ότι μας έχει συνηθίσει το Hollywood, που ανήγαγε τη φιλμική μουσική σε βασικό συντελεστή επιτυχίας ενός κινηματογραφικού έργου.
Μην ξεχνάμε και τις μικρότερες παραγωγές/ανεξάρτητες παραγωγές, οι οποίες ελλείψει χρημάτων για να “μπουν” με μια ομάδα μουσικών στο στούντιο και να ηχογραφήσουν μουσική για την ταινία, αφήνονται στη σιωπή, πράγμα που κάνει την εικόνα περισσότερο αυτάρκη κατά τη γνώμη μου.
Πάντως έχοντας διαβάσει 1-2 βιβλία που αφορούν τη σχέση και τη λειτουργία της μουσικής μέσα στον κινηματογράφο έχω να πω ότι κάθε άποψη που διατυπώνεται σε ένα θέμα τέτοιου είδους είναι υποκειμενική. Κάθε ταινία έχει δική της ηχητική δομή. Κάθε σκηνοθέτης η συνθέτης έχει φανταστεί και ονειρευτεί την ταινία του η τη μουσική του διαφορετικά. Από αυτόν εξαρτάται το πως θα τη χρησιμοποιήσει ( η όχι).
Η δική μου άποψη είναι ότι η εικόνα σου προσφέρει μια εμπειρία γνωστική. Η μουσική εμβαθύνει και αυξάνει το θυμικό μου σαν θεατή, γεμίζοντάς με με συναισθήματα…
Για να ενισχύσω τα παραπάνω, ακολουθεί μία λίστα με «μουσικά διαμάντια» του κινηματογράφου που πιστεύω δεν αφήνουν κανέναν ασυγκίνητο.
